یک تیم بین‌المللی از دانشمندان به تازگی بزرگترین تصویر نزدیک به فروسرخ را که توسط تلسکوپ فضایی هابل ناسا ثبت شده است، منتشر کردند که به اخترشناسان این امکان را می‌دهد تا مناطق ستاره‌ساز جهان را ترسیم کنند و چگونگی پیدایش اولین و دوردست‌ترین کهکشان‌ها را دریابند.
ساینسیو – به نقل از ایسنا و فیز، این برنامه که “۳D-DASH” نام دارد به محققان اجازه می‌دهد تا اجرام و اهداف کمیاب را بیابند و آنها را با تلسکوپ فضایی جیمز وب(JWST) که اخیراً به فضا پرتاب شده، رصد کنند.
پیش چاپ مقاله‌ای که قرار است در مجله “Astrophysical” منتشر شود در در پایگاه “ArXiv.org” موجود است.
“لامیا مولا”(Lamiya Mowla)، عضو موسسه اخترشناسی و اخترفیزیک “دانلپ” (Dunlap) در دانشکده هنر و علوم تورنتو و نویسنده اصلی این مقاله می‌گوید: تلسکوپ فضایی هابل از زمان پرتابش در بیش از ۳۰ سال قبل تاکنون، دوره رنسانسی در مطالعه چگونگی تغییر کهکشان‌ها در ۱۰ میلیارد سال گذشته را رهبری کرده است. برنامه “۳D-DASH” میراث هابل را در تصویربرداری گسترده از جهان گسترش می‌دهد تا ما بتوانیم اسرار کهکشان‌های فراتر از کهکشان خودمان را کشف کنیم.
برای اولین بار، “۳D-DASH” یک بررسی کامل نزدیک به فروسرخ از کل میدان COSMOS که یکی از غنی‌ترین میدان‌های داده برای مطالعات برون کهکشانی است، برای محققان انجام داده است.
اخترشناسان همچنین برای یافتن اجرام کمیاب در کیهان نیاز به جستجوی منطقه وسیعی از آسمان دارند. تا به امروز، چنین تصویر بزرگی فقط از روی زمین در دسترس بود و وضوح کمی داشت و به همین دلیل مشاهده اجرام محدود می‌شد. برنامه “۳D-DASH” به شناسایی پدیده‌های منحصربه‌فرد مانند عظیم‌ترین کهکشان‌های جهان، سیاه‌چاله‌های بسیار فعال و کهکشان‌هایی که در آستانه برخورد و ادغام با یک کهکشان دیگر قرار دارند، کمک می‌کند.
“مولا” می‌گوید: من در مورد کهکشان‌های هیولا کنجکاو هستم. این کهکشان‌ها پرجرم‌ترین کهکشان‌های جهان هستند که از ادغام کهکشان‌های دیگر تشکیل شده‌اند. ساختار آنها چگونه رشد کرده و چه چیزی باعث تغییر شکل آنها شده است؟ “مولا” می‌گوید که در سال ۲۰۱۵ زمانی که دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه ییل بود، کار روی این پروژه را آغاز کرد. مطالعه این رویدادهای بسیار نادر با استفاده از تصاویر موجود، دشوار بود و همین موضوع انگیزه طراحی این کاوش عظیم را در او به وجود آورد.
برای تصویربرداری از چنین بخش وسیعی از آسمان، محققان از روش جدیدی به نام “Drift And SHift” به اختصار “DASH” استفاده کردند. طی روش “DASH”، هابل چندین عکس ثبت می‌کند که در نهایت به هم متصل می‌شوند و به شکل یک تصویر واحد در می‌آید، تصویر نهایی هشت برابر بزرگ‌تر از میدان دید استاندارد هابل است. این کار مشابه ثبت یک تصویر پانوراما با تلفن‌های هوشمند است.
“DASH” همچنین سریع‌تر از روش‌های معمولی تصاویر را ثبت می‌کند و در هر مدار هابل به جای یک تصویر، هشت تصویر ثبت می‌کند و در عرض ۲۵۰ ساعت به آنچه که پیش از این ۲۰۰۰ ساعت طول می‌کشید، دست می‌یابد.
“ایولینا مومچوا”(Ivelina Momcheva )، رئیس علوم داده در مؤسسه نجوم ماکس پلانک و محقق اصلی در این زمینه می‌گوید: این روش نیم‌نگاهی به اکتشافات علمی آینده ارائه می‌دهد و به ما این امکان را می‌دهد که روش‌های جدیدی را برای تجزیه و تحلیل مجموعه داده‌های بزرگ توسعه دهیم.
“۳D-DASH” مساحتی تقریباً شش برابر اندازه ماه از منظر زمین در آسمان را پوشش می‌دهد. احتمالاً این رکورد توسط جانشین هابل یعنی تلسکوپ فضایی جیمز وب که برای ثبت تصاویر حساس و کلوز-آپ(از نمای نزدیک) و ثبت جزئیات دقیق یک منطقه کوچک از آسمان طراحی و ساخته شده است نیز شکسته نشود. این بزرگترین تصویر مادون قرمز نزدیک از آسمان است که تا زمان پرتاب نسل بعدی تلسکوپ‌ها در دهه آینده، مانند تلسکوپ فضایی “رومی نانسی گریس”(Nancy Grace Roman) و “اقلیدس”(Euclid)، در دسترس اخترشناسان خواهد بود.
تا آن زمان، ستاره شناسان حرفه‌ای و اخترشناسان تازه‌کار به طور یکسان می‌توانند با استفاده از یک نسخه آنلاین از تصویر “۳D-DASH” که توسط “گابریل برامر”(Gabriel Brammer)، استاد “مرکز سپیده کیهانی” در موسسه “نیلز بور”(Niels Bohr)، دانشگاه کپنهاگ، ایجاد شده است، آسمان را کاوش کنند.
“هابل” پروژه مشترک ناسا و آژانس فضایی اروپا و کانادا است و بیش از سه دهه به رصد فضا پرداخته است. این تلسکوپ بیش از ۱.۵ میلیون رصد انجام داده و بیش از ۱۸ هزار مقاله علمی براساس داده‌های آن منتشر شده است. هابل با سرعت ۲۷ هزار و ۳۰۰ کیلومتر بر ساعت مدار زمین را دور می‌زند و در فاصله ۵۴۷ کیلومتری زمین قرار دارد.
تصویر کامل در Mikulski Archive for Space Telescopes موجود است.